Januari en februari 2021

De eerste maanden van het nieuwe jaar zitten er alweer op. Nog altijd gelden de corona-maatregelen en kunnen we niet met elkaar op pad. Maar gelukkig komen velen elkaar nog wel af en toe tegen buiten in het veld, zeker in de winterse periode in de 2e week van februari. Deze winterperiode is ondanks de korte duur voor vele vogels afzien geweest, maar heeft ons als vogelaars heel wat mooie waarnemingen opgeleverd.

Een goede week later startte het voorjaar en naast de heerlijke vogelzang van bijv. merel, zanglijster en heggenmus was dit ook alweer het begin van de komst van zomergasten zoals de grutto. Komende periode zullen vele andere vogelsoorten volgen.

Januari

De siberische tjiftjaf die in december bij Archeon werd ontdekt werd in de eerste maand van het jaar nog eenmaal gezien.

Natuurlijk waren ook de koereigers nog aanwezig, tot zelfs 14 stuks tegelijk. Met de komst van de kou in februari zijn ze verdwenen en via de kust bij Den Haag naar zuid getrokken. Anders zullen enkele exemplaren het waarschijnlijk niet overleefd hebben.

Qua roofvogels was een aanwezige zwarte wouw bij Leiden, Hazerswoude en later de Compierekade een opvallende verschijning. Deze soort is in het verleden in januari nog geen 10x in heel Nederland gezien en werd later nog in Utrecht en Gelderland gemeld.

Zwart Wouw en Blauwe Kiekendief
Zwart Wouw en Blauwe Kiekendief (Martijn)

In de Lagenwaardse polder werd de zeearend ook weer een keer waargenomen, tot nu slechts door 1 persoon en helaas dus blijkbaar geen vaste gast zoals 2 jaar geleden. Veelvuldig aanwezig zijn blauwe kiekendieven, zowel mannetjes als vrouwtjes jagen regelmatig door onze polders. Een bosuil heeft zich weer laten horen in Zegersloot-Noord. Nu met de avondklok is het horen van dit beest beperkt tot de mensen die hier wonen.

Voor het zien van meeuwen moet je naar De Schans (Suez) tegenover de containerterminal. Tussen de vele zilvermeeuwen, kokmeeuwen en stormmeeuwen zijn regelmatig enkele pontische meeuwen (en soms ook geelpootmeeuwen) te vinden.

Waterpiepers laten zich af en toe zien tussen de graspiepers in het Zaanse Rietveld.

Pontische Meeuw en Waterpieper
Pontische Meeuw en Waterpieper (Martijn)

Februari

De koude periode in februari zorgde voor veel bevroren wateren en ook het Markermeer en IJsselmeer moesten er gedeeltelijk aan geloven. Als dit gebeurt, dan kun je er op rekenen dat op de diepe plassen zoals de Zegerplas en bevaarbare stukken zoals de Gouwe en Oude Rijn er leuke verrassingen mogelijk zijn. Al flink wat jaren was de Zegerplas een saaie plek aan het worden voor vogelaars maar nu eindelijk werd het weer interessant met duizenden watervogels. Tussen de vele smienten, kuifeenden en krakeenden doken langzaam ook andere soorten op als slobeend, wintertaling en pijlstaart. Na nog wat meer vorst kwamen ook de voor onze regio betere soorten als nonnetje, grote zaagbek en brilduiker.

Nonnetje en Grote Zaagbek
Nonnetje en Grote Zaagbek(Martijn)

Veel vogelaarsogen zorgen ook voor meer waarnemingen en al snel werd een mooie winterkleed roodhalsfuut ontdekt die zich regelmatig van dichtbij liet bekijken.

Tijdens het zoeken naar de roodhalsfuut kwam opeens ook een ander fuutje in beeld: een kuifduiker (ook winterkleed). Deze werd slechts door een aantal mensen gezien maar gelukkig zorgde een tweede exemplaar een aantal dagen later in het Aarkanaal en soms ook Zegerplas voor meer gelukkige gezichten.

Roodhalsfuut en Kuidduiker
Roodhalsfuut en Kuidduiker (Martijn)

Rondom de Zegerplas en Kromme Aar lieten de ijsvogels zich veel makkelijker zien dan normaal. Helaas hebben zij het moeilijk met de kou en zijn diverse ijsvogels gestorven. Ook een torenvalk leek zich bij gebrek aan muizen te specialiseren op de felblauwe vogeltjes.

De waterral is op zich best wel aanwezig in ons gebied, maar vaak laten ze zich slecht zien. Ook voor deze soort verandert dit als er ijs ligt. Op diverse plekken zoals de Kromme Aar, Zegerplas, Spookverlaat en het Zaanse Rietveld lieten ze zich soms mooi aan de rand van het riet of op het ijs zien.

De houtsnip was ook een opvallende gast deze periode en werd in grote aantallen gezien. Soms ongelukkig tegen ramen gevlogen of op vreemde plekken in woonwijken maar ook op veel plekken waar bosjes en flink wat beplanting aanwezig is. Vele wandelaars in het Zegerslootgebied, Bentwoud en Zaanse Rietveld zullen een of meerdere exemplaren op hebben zien vliegen. In de sneeuw waren ook volop sporen van de houtsnip te zien en bijna altijd leiden ze naar de voet van de bomen waar wat bladeren liggen. Met wat geduld waren ze soms ook mooi te bekijken, vooral op plekken waar de zon goed scheen en er minder sneeuw lag zoals onder vollere (naald)bomen. Hier waren ze druk op zoek naar wormen om de kou te overleven.

Houtsnippen
Houtsnippen (Martijn)

Het bokje, een andere steltloper, was een stuk lastiger om te vinden. O.a. in Woubrugge en bij het Spookverlaat zijn ze wel kortstondig gezien.

Zowel voor als na de vorstperiode waren er soms mooie groepen overvliegende ganzen te zien, waarbij tussen de kolganzen ook een kleine rietgans werd waargenomen.

In het Zaanse Rietveld werd op een baggerig veldje nog een rouwkwikstaart gezien en ook de eerste zwartkopmeeuwen beginnen voorzichtig binnen te druppelen.

Verder trok de spreeuwenzwerm aan het Rietveldsepad veel belangstelling. Op sommige avonden zorgden enkele jagende sperwers en een slechtvalk voor een geweldige voorstelling.

Spreeuwenzwerm
Spreeuwenzwerm (Martijn)

Vogelupdate over September t/m December

Inmiddels zitten we alweer aan het eind van het jaar 2020, een bijzonder jaar en een jaar met veel beperkingen. In de eerste maanden zijn we nog op excursie geweest naar de Zuid-Hollandse eilanden/Brouwersdam, de Hoekse Waard en Zuid-Limburg. Toen konden we met elkaar genieten van mooie waarnemingen zoals grote trap, zwarte zeekoet, ijsduiker, dwerggans, oehoe en kortsnavelboomkruiper.

Helaas waren we vanaf medio maart genoodzaakt te stoppen met onze excursies, maar gelukkig hebben de meesten van ons op individuele basis de rest van het jaar ook nog genoeg vogels gezien. Er zijn dit jaar in onze gemeente 182 verschillende vogelsoorten gemeld, een mooi aantal met daarbij ook enkele vrij zeldzame soorten.

Oehoe en Grotetrap
Oehoe en Grotetrap (Martijn)

September

De meest opvallende melding is die van een (wilde) zomertortel die op 10 september in Avifauna ter plaatse was.

Ook de wespendief werd deze maand weer gezien, nu zullen we weer even geduld moeten hebben tot het voorjaar.

De grote zilverreiger is in de regio een veel voorkomende verschijning, de kleine zilverreiger een stuk minder. Vooral in september werd hij wat vaker gemeld, meestal rondom het Bentwoud en Hazerswoude.

Meerdere gekraagde roodstaarten lieten zich zien bij de Kromme Aar, het Hengstenbos en de Oosterbegraafplaats en in de buitengebieden waren diverse paapjes aanwezig.

Oktober

Een echte maand voor de vogeltrek en die was op sommige dagen ook in Alphen duidelijk zichtbaar. Vooral rond midden oktober waren er een aantal erg goede dagen en in het Bentwoud, op de grens van Waddinxveen en Alphen, werden op 13 oktober maar liefst 74.000 overvliegende koperwieken gemeld!

Ook in het Zaanse Rietveld werd de trek op een aantal dagen gevolgd en werden grote pieper en ijsgors gezien. Ook zijn op enkele dagen groepjes baardmannetjes kort ter plaatse geweest.

Twee bladkoningen gingen niet onopgemerkt voorbij en lieten zich horen en/of zien bij Archeon en langs de golfbaan.

Op diverse plekken overvliegende appelvinken en grote lijsters die soms even een korte tussenstop hielden en langs de Steekterweg werd een zilverplevier gezien.

koperwiek en gekraagde roodstaart
koperwiek en gekraagde roodstaart (Martijn)

November

De grote aantallen vogels werden minder, maar de inmiddels voor Alphen bekende koereigers gaven juist wat gas bij. Vooral aan het begin van de maand werden er vaak 12 bij elkaar gezien, behoorlijk uniek in Nederland.

In het Bentwoud werden twee jagende velduilen gemeld en ook wordt af en toe een bokje meegepikt. In bijna alle Alphense polders werden blauwe kiekendieven gezien.

Met het verliezen van het blad wordt het een stuk makkelijker om de zeer kleine goudhaantjes en vuurgoudhaantjes te zien, die ook volop in Alphen aanwezig zijn.

Goudhaan en Vuurgoudhaan
Goudhaan en Vuurgoudhaan(Martijn)

December

Aan het begin van de maand werd bij Archeon een siberische tjiftjaf ontdekt en de plek bevalt hem goed, want nog dagelijks laat hij zich goed zien en heel soms ook horen. Hij trekt op met een aantal gewone tjiftjaffen en dan is het verschil ook mooi te zien.

In de polders bij Koudekerk beginnen de ganzen en zwanen weer terug te komen, dit is toch wel de beste ganzenplek voor Alphen. Naast kolganzen en toendrarietganzen werden 3 kleine rietganzen gezien. Ook de kleine zwanen zijn hier weer neergestreken, maar helaas worden het er steeds minder, de dalende trend blijft doorzetten.

Nu eind december worden er nog steeds volop koereigers gezien, vooral in de polders tussen Zwammerdam, Bodegraven en Boskoop. Mogelijk zelfs 14 stuks verspreid over het gebied. Een van de kijkers merkte hier langs de Hoogendoornlaan een roepende goudvink op, ook zeker geen standaardgast in Alphen.

Koereiger en Siberische Tjiftjaf
Koereiger en Siberische Tjiftjaf (Martijn)

De laatste dagen van 2020 en het begin van 2021 zullen we nog steeds voorzichtig moeten zijn en individueel genieten van de vogels. Maak een mooie wandeling en geef je meldingen vooral ook door via vwgalphen.nl of waarneming.nl

Hopelijk kunnen we later in het jaar ook weer met elkaar op pad. Iedereen fijne feestdagen gewenst!

Gekraagde roodstaart
Gekraagde roodstaart (Martijn)
Koperwiek
Koperwiek (Martijn)
Goudhaan
Goudhaan (Martijn)
Siberische tjiftjaf
Siberische tjiftjaf (Martijn)
Koereiger
Koereiger (Marijn)
Vuurgoudhaan
Vuurgoudhaan (Martijn)

Een update van de werkgroep

Na een lange periode van stilte eindelijk weer eens mailtje namens de vogelwerkgroep. Door het nog altijd aanwezige coronavirus hebben we helaas moeten besluiten voorlopig geen nieuwe excursies te plannen. In de buitenlucht zal het samen zijn geen probleem zijn, maar het carpoolen naar de bestemming vormt een te groot risico om met elkaar op pad te gaan.

Gelukkig trekken de vogels zich niks aan van het coronavirus en kunnen we wel gewoon genieten van alles om ons heen. Hoewel het niet doorgaan van de excursies erg jammer is, willen we toch juist de nadruk leggen op wat positieve punten. Wist u bijvoorbeeld dat:

  • onze uilenwerkgroep weer een succesvol seizoen heeft gehad. Maar liefst 12 jonge steenuiltjes zijn uitgevlogen.
  • de koereiger zich helemaal thuis voelt in Alphen. Al drie jaar op rij zijn ze een groot deel van het jaar te zien. Eerst vooral in de polders rondom Zwammerdam, maar al lange tijd vrijwel dagelijks in het Zaanse Rietveld.
ijsvogel op tak
ijsvogel (Martijn)
Blauwborst
Blauwborst (Martijn)
  • de ijsvogel ook weer helemaal terug is in Alphen e.o. Na de strenge vorst van een aantal jaar geleden waren ze bijna helemaal verdwenen, maar inmiddels hebben ze meermaals succesvol gebroed en zijn ze o.a. langs de Kromme Aar, de Zegerplas, het Spookverlaat en het Zaanse Rietveld weer regelmatig te zien.
  • het Ijsvogelpad een nieuw stukje natuur is tussen het Rietveldsepad en het Ravelijnpad langs de N11. De oeverzwaluw en visdief hebben al dankbaar gebruik gemaakt van het gebied en er gebroed.
  • de blauwborst het ook goed lijkt te doen in onze omgeving. Vooral rondom het Zaanse Rietveld en de Compierekade, maar ook het Bentwoud waren dit voorjaar flink wat exemplaren aanwezig.
  • de roerdomp bezig lijkt te zijn aan een comeback. In het Bentwoud zijn meerdere jongen groot gebracht en ook in de gemeentes ten zuiden van ons waren de roerdompen weer in mooie aantallen aanwezig.
  • het Bentwoud ook flink wat andere vogels heeft toegevoegd aan de Alphense soortenlijst dit jaar. In de lente zijn o.a. gezien: grauwe klauwier, beflijster, wielewaal, engelse en noordse kwikstaart
  • de tuin van Auke Lever de nieuwe roofvogelhotspot van Alphen is. Hij zag dit voorjaar o.a. zeearend, zwarte wouw, wespendief en zelfs een lammergier! Blijf de lucht in de gaten houden Auke!
  • er al meer dan 270 vogelsoorten in de gemeente Alphen zijn gezien. Helaas ontbreken er nog wat soorten uit het verleden, maar de lijst wordt steeds verder aangevuld met zowel nieuwe als oude waarnemingen.
  • Nu het najaar is begonnen, komen we ook weer in een erg mooie tijd voor de vogels.
  • Na een zomerpauze zijn de koereigers (inmiddels soms alweer 4 stuks) weer terug in het Zaanse Rietveld.
  • In de buitengebieden zijn paapje en tapuit op dit moment regelmatig te zien, houd vooral paaltjes en hekken in de gaten.
  • Rondom Zegersloot-Noord zijn deze week meerdere gekraagde roodstaarten gezien. Erg mooie vogeltjes, die op doortrek zijn maar dus even een tussenstop in onze omgeving houden.
  • Ook de roofvogeltrek is begonnen, een wespendief vloog vorige week laag over het centrum van Alphen en rondom Nieuwkoop en Reeuwijk vliegen ook de visarenden weer terug richting zuid.
Roerdomp
roerdomp (Martijn)

De komende twee maanden is de vogeltrek in volle gang en zullen we ook in Alphen hier vast wel weer het een en ander van kunnen merken met mooie aantallen vogels en wellicht ook een paar bijzondere soorten. Houd de lucht en de bosjes in de gaten en geef uw waarnemingen door via vwgalphen.nl (en vervolgens tabblad waarnemingen).

Hier kunt u zelf ook zien wat er allemaal gemeld wordt binnen onze gemeentegrenzen. Erg interessant om te volgen!

Een heel mooi najaar gewenst en hopelijk zien we elkaar snel weer.

Met vriendelijke groet,

Martijn