Excursie Nachtzwaluw op de Utrechtse Heuvelrug (02-07-2022)

Eindelijk is het zover, zaterdag 2 juli 2022 om 19:15 uur parkeren we bij het Pannenkoekenhuis aan de Doornseweg in Woudenberg waar de excursie start!
Stef Strik, onze natuurgids, vertelt bij aanvang van de wandeling de dertien deelnemers wat het programma is voor deze avond. We hebben uiteraard in de hoofdrol de nachtzwaluw! Afgelopen dagen waren maar liefst zes nachtzwaluwen gespot en gemeld bij waarnemingen.nl, hopelijk hebben wij dit geluk ook!

Aantal weetjes over de nachtzwaluw:

De nachtzwaluw broedt in Nederland op heidevelden, zandverstuivingen en in open plekken in dennenbossen. Nachtzwaluwen broeden op de grond, op de kale bodem.

Hij rust overdag in het verlengde van een tak en is door z’n schutkleuren daarmee zo goed als onzichtbaar. Hij vliegt geruisloos en is wendbaar, biddend en dan weer glijdend. In de avond en nacht vangen ze grote insecten (nachtvlinders) tijdens de vlucht. De nachtzwaluw is een lange-afstandstrekker die overwintert in tropisch Afrika. Zijn geluid is een zeer kenmerkend en karakteristiek ratelend geluid dat van ver te horen is. Hij is vrijwel alleen in het donker (of late schemer) en in de broedtijd te horen: “Tjurrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr….urrrrrrrrrrrrrr” Ook slaat hij met zijn vleugels tegen elkaar tijdens de balts. Als het mannetje een vrouwtje ziet, vertraagt de ratel en roept hij een nasaal “Krullet”.
Nachtzwaluwen zijn pas tegen tien uur in de avond actief.
Dit betekent dat we ons vanaf 19:15 uur tot 22:00 uur vermaakt hebben in de bossen rondom Austerlitz.

nachtzwaluwenexcursie_2022_groep (Stef)
nachtzwaluwenexcursie 2022 groep (Stef Strik)

Onderweg zijn we verschillende zangvogels tegen gekomen: Boomkruiper, Boomklever, Pimpelmees, Merel, Roodborst, Grote bonte specht, Grauwe vliegenvanger.


Austerlitz
De geschiedenis van Austerlitz gaat terug tot 1804, toen Auguste de Marmont, generaal van Napoleon Bonaparte, de helft van zijn troepen hier liet samenkomen, zo’n 18.000 manschappen, in wat toen het Kamp van Utrecht genoemd werd. Een aantal handelaren streek bij het legerkamp neer om met de soldaten handel te drijven. De Marmont werd later weggeroepen naar oorlogen elders, maar de handelaren bleven, en hun nederzetting was het begin van het dorp Austerlitz. Austerlitz is vooral bekend door de Pyramide, een bouwwerk dat in opdracht van De Marmont werd gebouwd door zijn soldaten. Deze staat echter op Woudenbergs grondgebied. Nadat Napoleon op 2 december 1805 de zogenaamde Driekeizersslag bij Austerlitz (het huidige Slavkov u Brna) in Moravië had gewonnen, besloot zijn broer Lodewijk Napoleon Bonaparte, (die een jaar later Koning van Holland zou worden), de nederzetting en de pyramide de naam Austerlitz te geven.

Rondom Austerlitz of op weg naar de Nachtzwaluw spotplek zagen we de Witte Kwikstaart, Tjiftjaf, Zwartkop, Gierzwaluw, Vink, Boompieper, Zwarte Mees, Gaai, Zwarte kraai, boomleeuwerik, Houtduif, Grote Lijster en Zanglijster.

Pyramide van Austerlitz Foto: Anna-Isabel Weterings
Pyramide van Austerlitz Foto: Anna-Isabel Weterings

Vanaf half 10 hebben we op de plek waar eerder in de week de nachtzwaluwen zijn gespot onze positie ingenomen. Tijdens het wachten zagen we al knorrend meerdere keren de Houtsnip, Boerenzwaluw, Gierzwaluw en de vleermuis (Laatvlieger).

We wachten in spanning af op wat komen gaat …… Foto: Stef Strik
We wachten in spanning af op wat komen gaat …… Foto: Stef Strik

Hmm, denk je dan, we gaan de nachtzwaluw niet meer horen. We wilde hem zo graag zien dat we alle takken in de boom hebben afgespeurd en zelfs dachten hem te zien maar de telescoop wees iedere keer uit van niet……

Nachtzwaluw Foto uit het archief van : Martijn de Jong
Nachtzwaluw Foto uit het archief van : Martijn de Jong

En ineens om tien over tien hoorden we een Tjurrrr………urrrr!! Woooh, dat kan niet waar zijn, woooh wat gaaf we hebben hem maar kort gehoord en willen meer horen…. Iedereen was helemaal happy maar we hadden niet kunnen bedenken dat voordat we terug liepen naar de auto om 23:00 uur we nog veel vaker Tjurrrr….. urrrr zouden horen uit verschillende hoeken en ineens lieten ze zich zien! Ze vlogen echter best wel een op een afstand. En toen kwam er voor mij, maar ik durf te wedden ook voor de overige deelnemers van de excursie een magisch moment! Eén van de nachtzwaluwen vloog recht op ons af en toen ik net dacht jeetje ik moet bukken, wende hij heel makkelijk naar boven en vloog zo over mij en de rest heen. Woooh wat onwijs gaaf!! Zo kicken dit! En mooiere toegift hadden we ons niet kunnen wensen.

Anna-Isabel Weterings