Categorie: ExcursieVerslag

Op zondag 4 oktober 2022 heeft de IVN-Vogelwerkgroep Alphen aan den Rijn een trekvogelexcursie gehouden naar trektelpunt De Puinhoop in de duinen van Katwijk en naar de Wassenaarseslag (Berkheide/Ganzenhoek). De excursie begon bij De Puinhoop, een trektelpost hoog op een duintop. Vanwege de westenwind was er weinig zangvogeltrek langs de kust. Met een tiental vogelaars werd alles wat langs vloog bekeken en gedetermineerd.

Groepjes Sijs, Spreeuw, Vink, Graspieper kwamen laag door de duinvallei langs. Groenlingen doen zich ondertussen tegoed aan de Rozebottels om ons heen. Als afsluiting vloog een Smelleken langs.

Vanaf het strand is gekeken naar zeevogeltrek. Diverse Jagers en Duikers werden waargenomen, evenals een enkele Zeekoet. Een enkeling ziet ook Zwarte zee-eend, Grote stern, Jan-van-Gent en Middelste Zaagbek langskomen.

In de Binnenwatering van Katwijk wordt tussen de Zilver- Kok- en Kleine mantelmeeuwen een Pontische meeuw ontdekt, net nadat een Vos alle meeuwen tijdelijk had doen opvliegen.

Vanaf parkeerplaats De Kuil aan de Wassenaarseslag lopen we de duinen in naar de Ganzenhoek, waar vanmorgen vroeg een melding is gedaan van Grote kruisbek. Al heel snel ontdekten we deze bijzondere soort in een dennenboom (3 stuks). De mannetjes mooi roodgekleurd, het vrouwtje geel. Na onze melding op waarneming.nl kwamen er vele vogelaars meekijken.

Op sommige plaatsen in de duinen werden vogelgeluiden (roep Dwerguil) afgespeeld om nieuwsgierige zangvogels naar ons toe te lokken. Vele Goudhaantjes, Vuurgoudhaantjes en mezen kwamen een kijkje nemen. Ook een paar Kuifmezen, een Glanskop, Zwartkop en diverse Tjiftjaffen lieten zich goed zien.

Tijdens de afsluitende borrel op het strandterras vlogen twaalf Lepelaars in een V-vorm over. Een fraaie afsluiting van een geslaagde vogelkijkdag!

De waargenomen soorten (55):

Na de zomerpauze was het tijd om weer op excursie te gaan en een rondje Noord-Holland was de eerste excursie op de planning. Het weer deed nog zomers aan, waarbij vooral door het ontbreken van de wind het behoorlijk warm aanvoelde en je af en toe het idee kreeg dat het nog geen “vogeltijd” was.

Onze eerste stop was op een niet heel natuurlijk locatie: rondom de landingsbanen van Schiphol. Naast de vele grote, lawaai makende metalen “vogels”, trekken de kale akkers er omheen ook best wel wat vogels aan. Een groep van 27 patrijzen was het meest opvallend, in onze omgeving zien we ze amper en dan op zo’n locatie een enorme groep. Qua roofvogels waren een buizerd, sperwer en diverse torenvalken aanwezig en qua zangvogels witte en gele kwikstaarten, putters en kneutjes.

Vervolgens weer de auto in en richting de kust bij Camperduin en de Hondsbossche Zeewering. De oude zeewering is ca. 10 jaar geleden versterkt door het opbrengen van zand en daar tussen de duinen vormt de oude dijk een geul die aantrekkelijk is voor vogels én vogelaars. De afgelopen jaren zijn hier al flink wat leuke vogelsoorten ontdekt en ook wij hadden het geluk dat we binnen een paar minuutjes een draaihals konden bekijken. De vogel hopte van struik naar struik, maar ging vaak mooi bovenin zitten om zich steeds wat dichterbij te laten bewonderen. Rondom de draaihals zagen we meerdere roodborsttapuiten in diverse kleden: man, vrouw en juveniel. Verder scharrelden er wat graspiepers en tapuiten door de geul en een jagende sperwer deed z’n best om een onoplettende vogel te verschalken.

Eenmaal door de geul heen, zijn we richting strand gelopen om te kijken of er nog wat zeevogels te vinden waren. Zelfs op het strand was het windstil en twee grijze zeehonden kwamen regelmatig met hun kop boven water tussen de late badgasten in. Verder over zee vlogen vooral groepjes zwarte zee-eenden, maar ook een groep eiders, wat steltlopers en diverse grote sterns. Na een tijd zoeken werden ook twee kleine jagers gevonden die op flinke afstand achter de meeuwen aanjaagden.

Een wandelingetje terug richting auto bracht ons bij het gebiedje De Putten dat nu vooral bevolkt werd door een grote groep goudplevieren die zich ook flink lieten horen. De meeste vogels waren al in winterkleed, maar een deel van de vogels had nog deels zomerkleed met zwarte buiken. Andere steltlopers die ook aanwezig waren: bonte strandloper, kanoet, bontbekplevier en rosse grutto.

In dit deel van Noord-Holland vind je veel bollentelers en aan het eind van de zomer zetten die een deel van hun land onder water om de schadelijk aaltjes te bestrijden. Deze veldjes zijn dan weer geliefd bij vogels en kunnen mooie waarnemingen opleveren. Wij zagen hier vooral kemphanen in diverse pluimage, maar ook een paar watersnippen en bonte strandlopers.

Iets verderop werden twee grauwe franjepoten gemeld en dit was een mooie volgende stop voor ons. Echter werden we onderweg, ter hoogte van het Zwanenwater, alweer opgehouden door een paar jagende valkjes boven de weg waarbij we twijfel hadden over boomvalk/roodpootvalk. Gelukkig was er een parkeerplaatsje en konden we 3 valken af en toe mooi zien jagen achter de libellen aan. Aan de hand van de foto’s bleken onze valkjes toch “gewone” boomvalken te zijn, alhoewel er hier deze dag ook roodpootvalken gezien en gefotografeerd zijn.

Binnen korte tijd kwamen we aan bij de plek waar de grauwe franjepoten gemeld waren en deze kwamen ook meteen bij ons in de kijker. Ze waren volop aan het foerageren met hun onmiskenbare drukke gedrag en kwamen af en toe best mooi dichtbij. Bijzonder detail: in dit kleine afgelegen gebiedje hebben we al 2 x eerder rosse franjepoten gevonden tijdens onze vogelwerkgroep-excursies. Nu dus ook de grauwe, blijkbaar een goed gebiedje voor franjepoten.

De tijd vloog voorbij en voor de oostkant van Noord-Holland bleef weinig tijd over. Helemaal omdat we moesten omrijden wegens een afsluiting. Gelukkig lukte een stop bij de waterberging van Twisk nog wel en hier stonden redelijk veel steltlopers in de plas. We zagen vooral veel kemphanen en goudplevieren, maar ook een paar kluten en als leukste soort een paar krombekstrandlopers.

1. Fuut
2. Aalscholver
3. Blauwe reiger
4. Grote zilverreiger
5. Ooievaar
6. Lepelaar
7. Knobbelzwaan
8. Grauwe gans
9. Brandgans
10. Rotgans
11. Nijlgans
12. Bergeend
13. Wilde eend
14. Smient
15. Krakeend
16. Wintertaling
17. Slobeend
18. Tafeleend
19. Kuifeend
20. Eider
21. Zwarte zee-eend
22. Bruine kiekendief
23. Buizerd
24. Sperwer
25. Torenvalk
26. Boomvalk
27. Fazant
28. Patrijs
29. Waterhoen
30. Meerkoet
31. Scholekster
32. Kluut
33. Bontbekplevier
34. Goudplevier
35. Kanoet
36. Bonte strandloper
37. Krombekstrandloper
38. Kieviet

39. Kemphaan
40. Watersnip
41. Tureluur
42. Oeverloper
43. Rosse grutto
44. Wulp
45. Grauwe franjepoot
46. Kleine jager
47. Kokmeeuw
48. Stormmeeuw
49. Zilvermeeuw
50. Kleine mantelmeeuw
51. Grote mantelmeeuw
52. Visdief
53. Grote stern
54. Houtduif
55. Holenduif
56. Turkse tortel
57. Boerenzwaluw
58. Draaihals
59. Graspieper
60. Witte kwikstaart
61. Gele kwikstaart
62. Spreeuw
63. Ekster
64. Gaai
65. Kauw
66. Zwarte kraai
67. Tjiftjaf
68. Tapuit
69. Roodborsttapuit
70. Merel
71. Huismus
72. Putter
73. Sijs
74. Kneu
75. Rietgors

Eindelijk is het zover, zaterdag 2 juli 2022 om 19:15 uur parkeren we bij het Pannenkoekenhuis aan de Doornseweg in Woudenberg waar de excursie start!
Stef Strik, onze natuurgids, vertelt bij aanvang van de wandeling de dertien deelnemers wat het programma is voor deze avond. We hebben uiteraard in de hoofdrol de nachtzwaluw! Afgelopen dagen waren maar liefst zes nachtzwaluwen gespot en gemeld bij waarnemingen.nl, hopelijk hebben wij dit geluk ook!

Aantal weetjes over de nachtzwaluw:

De nachtzwaluw broedt in Nederland op heidevelden, zandverstuivingen en in open plekken in dennenbossen. Nachtzwaluwen broeden op de grond, op de kale bodem.

Hij rust overdag in het verlengde van een tak en is door z’n schutkleuren daarmee zo goed als onzichtbaar. Hij vliegt geruisloos en is wendbaar, biddend en dan weer glijdend. In de avond en nacht vangen ze grote insecten (nachtvlinders) tijdens de vlucht. De nachtzwaluw is een lange-afstandstrekker die overwintert in tropisch Afrika. Zijn geluid is een zeer kenmerkend en karakteristiek ratelend geluid dat van ver te horen is. Hij is vrijwel alleen in het donker (of late schemer) en in de broedtijd te horen: “Tjurrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr….urrrrrrrrrrrrrr” Ook slaat hij met zijn vleugels tegen elkaar tijdens de balts. Als het mannetje een vrouwtje ziet, vertraagt de ratel en roept hij een nasaal “Krullet”.
Nachtzwaluwen zijn pas tegen tien uur in de avond actief.
Dit betekent dat we ons vanaf 19:15 uur tot 22:00 uur vermaakt hebben in de bossen rondom Austerlitz.

Onderweg zijn we verschillende zangvogels tegen gekomen: Boomkruiper, Boomklever, Pimpelmees, Merel, Roodborst, Grote bonte specht, Grauwe vliegenvanger.

Austerlitz
De geschiedenis van Austerlitz gaat terug tot 1804, toen Auguste de Marmont, generaal van Napoleon Bonaparte, de helft van zijn troepen hier liet samenkomen, zo’n 18.000 manschappen, in wat toen het Kamp van Utrecht genoemd werd. Een aantal handelaren streek bij het legerkamp neer om met de soldaten handel te drijven. De Marmont werd later weggeroepen naar oorlogen elders, maar de handelaren bleven, en hun nederzetting was het begin van het dorp Austerlitz. Austerlitz is vooral bekend door de Pyramide, een bouwwerk dat in opdracht van De Marmont werd gebouwd door zijn soldaten. Deze staat echter op Woudenbergs grondgebied. Nadat Napoleon op 2 december 1805 de zogenaamde Driekeizersslag bij Austerlitz (het huidige Slavkov u Brna) in Moravië had gewonnen, besloot zijn broer Lodewijk Napoleon Bonaparte, (die een jaar later Koning van Holland zou worden), de nederzetting en de pyramide de naam Austerlitz te geven.

Rondom Austerlitz of op weg naar de Nachtzwaluw spotplek zagen we de Witte Kwikstaart, Tjiftjaf, Zwartkop, Gierzwaluw, Vink, Boompieper, Zwarte Mees, Gaai, Zwarte kraai, boomleeuwerik, Houtduif, Grote Lijster en Zanglijster.

Vanaf half 10 hebben we op de plek waar eerder in de week de nachtzwaluwen zijn gespot onze positie ingenomen. Tijdens het wachten zagen we al knorrend meerdere keren de Houtsnip, Boerenzwaluw, Gierzwaluw en de vleermuis (Laatvlieger).

Hmm, denk je dan, we gaan de nachtzwaluw niet meer horen. We wilde hem zo graag zien dat we alle takken in de boom hebben afgespeurd en zelfs dachten hem te zien maar de telescoop wees iedere keer uit van niet……

En ineens om tien over tien hoorden we een Tjurrrr………urrrr!! Woooh, dat kan niet waar zijn, woooh wat gaaf we hebben hem maar kort gehoord en willen meer horen…. Iedereen was helemaal happy maar we hadden niet kunnen bedenken dat voordat we terug liepen naar de auto om 23:00 uur we nog veel vaker Tjurrrr….. urrrr zouden horen uit verschillende hoeken en ineens lieten ze zich zien! Ze vlogen echter best wel een op een afstand. En toen kwam er voor mij, maar ik durf te wedden ook voor de overige deelnemers van de excursie een magisch moment! Eén van de nachtzwaluwen vloog recht op ons af en toen ik net dacht jeetje ik moet bukken, wende hij heel makkelijk naar boven en vloog zo over mij en de rest heen. Woooh wat onwijs gaaf!! Zo kicken dit! En mooiere toegift hadden we ons niet kunnen wensen.

Anna-Isabel Weterings